Water halen is de taak van de vrouwen…
Nog even kijken wat die vreemde mensen hier doen en dan, met de volle jerrycan, naar huis.
Category Bevolkingsgroep: Konso
Bevolkingsgroep: Konso
Ontmoeting met een Konso-vrouw
Bevolkingsgroep: Konso
Water…
Water…voor mens en dier zeer belangrijk. Konso-vrouwen halen water voor consumptie, er wordt gepoedeld en de ezel mag ook zijn dorst lessen.
Bevolkingsgroep: Konso
De Konso zijn voornamelijk landbouwers en verbouwen gierst, sorgum, katoen en maïs op de talrijke heuvels in de omgeving. Van een afstand zien de landbouwgronden er prachtig uit. De terrasvormige akkers liggen tegen de heuvels en zijn afgeschermd met muurtjes van steen om de aarde tijdens de regentijd tegen te houden. De mannen en vrouwen werken allebei even hard. Ze bewerken samen het land, spinnen en weven, maken aardewerk en gebruiken kalebassen om er melkkommen of boterbakjes van te maken. Deze producten worden op de locale markten verkocht. De mannen dragen felblauwe hoedjes terwijl de vrouwen opvallen door hun rokken die in lagen over elkaar heen vallen.
De Konso kennen een grafgebruik waarbij een houten beeld van de overledenen op zijn graf of een ander gekozen plek wordt geplaatst. Het beeld heeft een opgericht geslachtsdeel dat met één hand wordt vastgehouden. Op het voorhoofd zit een andere geërecteerde penis. De penissen beelden macht uit. Links naast het beeld staan kleinere beelden deze staan voor de mannen die de overledene tijdens zijn leven heeft gedood. Hun geslachtsdelen zijn geamputeerd. Rechts van het beeld staat veelal het beeld van zijn vrouw en of kinderen. Ook zijn er afbeeldingen van dieren, op elkaar gestapelde stenen, houten wapens, stokken en speren te vinden. Al deze waga’s, houten beelden, onderstrepen de verdiensten van de overledenen en zijn ‘kunnen’ als jager of krijger. De oude waga’s brengen veel geld op; liefhebbers van de Afrikaanse kunst hebben er veel voor over om er één aan hun collectie toe te voegen. Ze verdwenen dan ook regelmatig en werden het land uit gesmokkeld. Gelukkig is dit een halt toegeroepen en worden de oude waga’s zoveel mogelijk in een museum bewaard.
De koning van de Konso (2003)
…De bevolkingsgroep Konso is opgesplitst in negen clans en kent geen hoger stammengezag. Elk dorp wordt bewoond door families van meerdere clans zodat er nooit een de overhand heeft. Het bestuur ligt in handen van een raad van Oudsten, want elk dorp is onafhankelijk. Als er grote geschillen of problemen zijn waar ze onderling niet uitkomen, wordt er een beroep gedaan op de Konso-koning. De koning woont samen met zijn familie in een klein ‘koninklijk’ dorpje. Hij leeft eenvoudig.
‘Wij verlaten het bedrijvige Konso-dorp om op bezoek te gaan bij de Konso-koning. We worden hartelijk verwelkomd door de zoon van de koning; de koning is enkele maanden geleden overleden. Het gebruik is dat hij pas negen maanden na de dood van zijn vader zijn ‘taak’ als koning kan gaan vervullen.
Tijdens deze periode blijft de overleden koning boven aarde en blijft, als mummie, op zijn stoel zitten. Er worden twee mannen aangesteld die voor de koning zorgen. Daarna wordt hij in zittende houding begraven. Vroeger was de overbrugging negen jaar maar door natuurrampen en andere problemen is de tijd ingekort tot negen maanden. De Konso zat te lang zonder (raadgevende) koning.
Als de zoon, de ceremonies ondergaan heeft die negen dagen in beslag nemen, eenmaal koning is mag hij alleen eten wat speciaal voor hem is klaargemaakt. Dit geldt ook als hij op reis is. Zijn vrouw is toegewezen en uitgezocht door zijn vader en een aantal oude wijze heren. Op onze vraag of hij niet liever zelf zijn keus had gemaakt is zijn antwoord: ‘Ik ben erg tevreden, mijn vrouw is getest door wijze mannen op intelligentie, schoonheid en lichamelijke sterkte, ik had het niet beter kunnen doen.’
De koningszoon leidt ons rond in zijn dorp. Omdat hij straks als koning recht spreekt over de geschillen van de Konso-populatie woont er naast familie geen andere mensen in zijn dorp, dit om zijn objectiviteit te waarborgen. Bij de rondleiding behoort ook de begroeting aan de overleden koning. De twee speciaal aangestelde mannen gaan ons voor, ons geduld wordt op de proef gesteld want de koning is nog niet gereed om ons te ontvangen. Als we eenmaal welkom zijn, zit de (gebalsemde) koning voor zijn hut. Een van de mannen houdt beschermend en zorgzaam een paraplu boven zijn hoofd. Wij lopen er een beetje onwennig naar toe en als afgesproken buigen we tegelijk ons hoofd. Nieuwsgierig als ik ben wil ik hem toch wel even bekijken: ik zie dat zijn oogkassen gevuld zijn met gedroogde bloemen en hij zit nogal voorovergebogen. Het lijkt of hij ieder moment voorover kan vallen, maar hij zal het nog even vol moeten houden totdat de negen maanden voorbij zijn. Het is een vreemde en bijzondere ervaring om een dode, rechtop zittende man in vol ornaat te begroeten…
Fragment uit mijn boek: Konjo no! (uitverkocht) Nieuwe herziene druk: Ethiopië, Betam Konjo, 2016
Ethiopië 